Jakie są obowiązki dzieci wobec rodziców?
1. Życie ludzkie, jak cały ziemski świat, podlega zmianom. Rośniemy, dojrzewamy i starzejemy się. Rodząc się, jesteśmy najbardziej ze wszystkich stworzeń bezradni i potrzebujemy ciągłej opieki ze strony rodziców oraz tych, których Pan Bóg stawia na drodze naszego rozwoju. Otrzymujemy wiele! Ale czy potrafimy dziękować? Wiele aktów prawa cywilnego reguluje obowiązki względem dzieci, a co z obowiązkami dzieci względem rodziców? Prawie każdy wyrecytuje wyuczone w dzieciństwie przykazanie: „czcij ojca twego i matkę twoją”. Co jednak konkretnie oznacza ten nakaz?
2. Na podstawie opisu zawartego w „Słowniku języka polskiego” wnioskujemy,
że „cześć” zakłada posłuszeństwo prawdziwe, miłość niezawodną, pełen ufności
szacunek. Rodziców trzeba szanować, gdyż źródłem ojcostwa ludzkiego jest
Ojcostwo Boże, które jest podstawą czci rodziców. Szacunek niepełnoletnich lub
dorosłych dzieci dla ojca i matki karmi się naturalnym uczuciem zrodzonym z
łączącej ich więzi. Tego szacunku domaga się przykazanie Boże (KKK 2214). Bóg
powiedział: Czcij ojca swego i matkę swoją, a „kto złorzeczy ojcu lub matce,
będzie ukarany śmiercią” (Kpł 20,9). W Biblii to przykazanie łączy się z
obietnicą daną przez Boga narodowi izraelskiemu: zachowuj to przykazanie
„ażebyś długo żył w kraju, który Pan, twój Bóg daje” (Wj 20,12).
Boża obietnica powodzenia w życiu narodu i jego szczęśliwej przyszłości dotyczy
zachowywania wszystkich przykazań, jednakże przy czwartym te słowa mają
szczególną wymowę. Spełnienie go bowiem gwarantowało w Izraelu przekazywanie
wiary i doświadczenia życiowego z jednego pokolenia na drugie. Przykazanie to
miało poza tym duże znaczenie społeczne: nie było wtedy emerytur czy innego
zabezpieczenia na starość, dlatego też opieka dorosłych dzieci nad starymi
rodzicami, troska o ich byt - pełna czci i miłości - były obowiązkiem
szczególnej wagi. Obowiązek wdzięcznej pamięci i wspomagania rodziców w
starości jest ważny również dziś.
3. Katechizm Kościoła Katolickiego poucza nas, że „szacunek dla rodziców
(cześć synowska) wynika z wdzięczności wobec tych, którzy przez dar życia,
swoją miłość i pracę wydali na świat dzieci i pozwolili im wzrastać w latach, w
mądrości i w łasce” (KKK 2215). W Księdze Syracha czytamy: „Kto czci ojca,
zyskuje odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził...
Kto szanuje ojca, długo żyć będzie” (Syr 3. 3-4.6 por. KKK 2218). Tomasz z
Akwinu stwierdza, że długie życie oznacza pełne życie, a tej pełni nie mierzy
się czasem, lecz czynami i codziennym postępowaniem względem naszych rodziców,
którzy przekazali nam od Boga dar życia i nauczyli, jak żyć Ewangelią.
W jaki sposób najlepiej wyrazić szacunek rodzicom? Drogowskazem jest Biblia,
która mówi „Strzeż, synu, nakazów ojca, nie gardź nauką matki” (Prz 6, 20-22
por. KKK 2216). Czwarte przykazanie przypomina dzieciom już dorosłym o ich
odpowiedzialności wobec rodziców. W miarę możności powinny one okazywać im
pomoc materialną i moralną w starości, w chorobie, samotności lub potrzebie
(KKK 2218), a przede wszystkim – wdzięczną pamięć. To z niezachowania tego
obowiązku biorą się łzy na policzkach starych ludzi, którym „zagonione” dzieci
zapomniały złożyć życzeń. Wprawdzie posłuszeństwo wobec rodziców ustaje wraz z
usamodzielnieniem się dzieci, pozostaje jednak szacunek, który jest im należny
na zawsze (por. KKK 2217).